Πρωτοχρονιά, η γιορτή της λήθης και της προσμονής

Λίγο προτού μπει το 2010, εκατοντάδες Αμερικανοί συγκεντρώθηκαν στην Τάιμς Σκουέρ της Νέας Υόρκης για να καταστρέψουν τελετουργικά –με τη βοήθεια ενός καταστροφέα εγγράφων– τις μνήμες της χρονιάς που φεύγει. Αλλος έφερε από το σπίτι του ταμπλόιντ με την αποκαθήλωση του αθλητή Τάιγκερ Γουντς, άλλος το κατασχετήριο για το σπίτι του, άλλος το χαρτί του διαζυγίου του. Ερωτικά γράμματα, φωτογραφίες που αφηγούνται επώδυνες ιστορίες, εφημερίδες με δυσάρεστα γεγονότα αλέστηκαν από το χρόνο και έγιναν κομφετί, εξισώνοντας την Πρωτοχρονιά με τη λήθη, το 2010 με την αρχή μιας νέας δεκαετίας.

Σε όλες οι ανασκοπήσεις του 2009 κυριαρχούν λιμοί, πνιγμοί και καταποντισμοί, αεροπορικά δυστυχήματα και θάνατοι σπουδαίων προσωπικοτήτων. Ο τραγουδιστής Μάικλ Τζάκσον, ο γερουσιαστής Τεντ Κένεντι, ο ανθρωπολόγος Κλοντ Λεβί Στρος, οι ηθοποιοί Φάρα Φόσετ και Μπρίτανι Μέρφι, αλλά και ο ζωγράφος Γιάννης Μόραλης, ο εκδότης Χρήστος Λαμπράκης, η ηθοποιός Αλέκα Παΐζη, η συγγραφέας Ελλη Παππά, ο πολιτικός Μιχάλης Παπαγιαννάκης ήταν μερικές από τις πιο οδυνηρές απώλειες στο εξωτερικό και στα καθ’ ημάς αντίστοιχα. Η οικονομική κρίση, η νέα γρίπη, το ναυάγιο της συνόδου της Κοπεγχάγης για τις κλιματικές αλλαγές, οι αποτυχημένες τρομοκρατικές επιθέσεις στη διάρκεια αεροπορικών υπερατλαντικών πτήσεων ήταν ορισμένες μόνο από τις ειδήσεις που μας καθήλωσαν μπροστά στους τηλεοπτικούς μας δέκτες, επέτειναν τα άγχη μας, έβγαλαν στην επιφάνεια τις φοβίες μας.

Τα εγχώρια ΜΜΕ

Οι Ελληνες έχουν έναν λόγο παραπάνω να προσδοκούν την ολοκλήρωση της προηγούμενης δεκαετίας. Η ύφεση, τα φορομπηχτικά μέτρα, η ευρωπαϊκή εποπτεία είναι τα θέματα με τα οποία καταπιάνονταν μονότονα τα εγχώρια ΜΜΕ τους τελευταίους μήνες. Το πιθανότερο είναι πως μέσα στο 2010 θα έχουμε πάρει όλοι πτυχίο οικονομικών σπουδών με τόση πλύση εγκεφάλου, και θα παίζουμε στα δάχτυλα αινιγματικές μέχρι πρότινος έννοιες, όπως spreads, οίκοι αξιολόγησης και «πράσινα τέλη».

Μια δεύτερη ανάγνωση της χρονιάς που πέρασε, όμως, αποδεικνύει ότι υπήρξαν πολλές φωτεινές και αισιόδοξες στιγμές τους τελευταίους 12 μήνες. Το 2009 συνέβησαν ορισμένα από τα πλέον απρόβλεπτα και ελπιδοφόρα γεγονότα. Η προσγείωση αεροσκάφους στον ποταμό Χάτσον της Νέας Υόρκης χωρίς να υπάρξουν θύματα, η ανακάλυψη νερού στη Σελήνη, η επέκταση της έρευνας στον τομέα των βλαστοκυττάρων. Το 2009 ήταν η χρονιά των ψηφιακών επαναστάσεων, της κινητοποίησης των Ιρανών νέων μέσω twitter και facebook, της κυκλοφορίας του Kindle, του ηλεκτρονικού βιβλίου· ήταν η χρονιά της επικοινωνίας μέσα σε μια δεκαετία μοναξιάς. Η ορκωμοσία του Μπάρακ Ομπάμα στην προεδρία των ΗΠΑ έβγαλε τη μοναδική (;) υπερδύναμη από τη διεθνή απομόνωση και σκόρπισε ελπίδα σε ολόκληρο τον πλανήτη. Το κλείσιμο της διαβόητης φυλακής Γκουαντάναμο, η επικείμενη απόσυρση από το Αφγανιστάν, η προσέγγιση με τη Ρωσία είναι μερικές μόνον από τις εξαγγελίες Ομπάμα που σημάδεψαν την απομάκρυνσή του από τον προκάτοχό του, Τζορτζ Μπους. Η Ευρώπη βγήκε ενισχυμένη από το 2009 μετά την επικύρωση της Μεταρρυθμιστικής Συνθήκης από τα κράτη–μέλη και την εκλογή νέου προέδρου της, έστω και αν αυτός είναι άχρωμος, άοσμος και αδυνατεί να σταματήσει την κυκλοφορία στο Πεκίνο... Στην Ελλάδα, η εκλογή νέας κυβέρνησης τον Οκτώβριο προκάλεσε διάχυτη ευφορία στη χώρα και για αρκετές εβδομάδες η κοινή γνώμη έπλεε σε πελάγη ευτυχίας για τα νέα πρόσωπα και νέα ήθη, συμβολικά και ουσιαστικά, που έφερε μαζί του το νέο υπουργικό σχήμα. Η κρίση εμφανίζει σημάδια υποχώρησης στις ανεπτυγμένες οικονομίες και σταδιακά το αισιόδοξο τσουνάμι αναμένεται να συμπαρασύρει και τους πιο αδύναμους κρίκους, της Ελλάδας συμπεριλαμβανομένης. Ποιος ξέρει; Του χρόνου τέτοια εποχή ίσως να αποχαιρετούμε το 2010 με νοσταλγία...

• Της Ξενιας Kουναλακη, Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 01/01/2010